Son Dakika:Karabük’te ve Türkiye genelinde artan orman yangınları sonrası Karabük Üniversitesi Kamu Politikaları Araştırma ve Geliştirme Merkezi (KAPGEM), yangınların önlenmesine yönelik kapsamlı bir politika raporu yayımladı. 19 maddelik önlem planında bilimsel çalışmalar, gönüllü organizasyonları ve teknolojik yatırımlar ön plana çıkıyor.
2025 yılı Temmuz ayında Karabük başta olmak üzere birçok ilde meydana gelen orman yangınları, kamuoyunda büyük endişeye yol açarken, Karabük Üniversitesi Kamu Politikaları Araştırma ve Geliştirme Merkezi (KAPGEM) Orman Politikaları Masası, yangınların önlenmesi amacıyla kapsamlı bir politika raporu hazırladı. Raporda, yangın öncesi alınması gereken önlemlerden gece donanımlı hava filosuna, gönüllü organizasyonlarının yeniden yapılandırılmasından yapay zekâ destekli gözetleme kulelerine kadar birçok stratejik öneriye yer verildi. KAPGEM’in sunduğu bu politika belgesi, yerel yönetimlerden merkezi idareye kadar tüm kamu kurumları için bir yol haritası niteliği taşıyor.
Yangınlarla Mücadelede Önleyici Politikalar Öne Çıktı
2025 yılının Temmuz ayında Karabük’te ve ülkenin pek çok noktasında meydana gelen orman yangınları, ciddi can ve mal kayıplarına neden olmuş, pek çok yerleşim birimi tedbiren boşaltılmış, vatandaşlar geçici süreyle evlerini terk etmek zorunda kalmıştı. Bu yangınların ardından Karabük Üniversitesi Kamu Politikaları Araştırma ve Geliştirme Merkezi (KAPGEM) Orman Politikaları Masası tarafından hazırlanan politika raporu, yangınların önlenmesine yönelik uygulanabilir çözümler ortaya koyuyor.
Yerleşim Bölgeleri ile Ormanlık Alanlar Arasında Tampon Bölge Zorunluluğu
Raporun ilk maddesi, orman yangınlarının önlenmesinde yerleşim alanlarıyla ormanların mesafesinin kritik öneme sahip olduğunu vurguluyor. Özellikle ormanlık alanlara çok yakın mesafelerdeki yapılaşmaların, hem yangının çıkış kaynağı olabileceği hem de yangının yayılımını kolaylaştırabileceği ifade ediliyor. Bu sebeple, ormanlarla yerleşim alanları arasında belirli genişlikte ve işlevsel özelliklere sahip tampon bölgelerin oluşturulması öneriliyor.
Yangın Emniyet Yol ve Şeritlerinin Yeniden Planlanması
Yangın anında müdahale ekiplerinin hızlı ve güvenli bir şekilde yangın sahasına ulaşabilmesi için mevcut yangın emniyet yolları ve şeritlerinin günümüz koşullarına uygun hale getirilmesi gerektiği belirtiliyor. Bu yolların sadece oluşturulması değil, aynı zamanda bakım ve sürekliliğinin sağlanması da raporda özel olarak vurgulanmış durumda.
Yeni Yapı Ruhsatlarında Güvenli Mesafe ve Tarım Arazileri İçin Koruma Şeritleri
Ormanlara yakın konumda inşa edilecek yeni yapılar için ruhsatlandırma sürecinde yangın riski gözetilerek güvenli mesafelerin zorunlu tutulması gerektiği ifade ediliyor. Ayrıca, tarımsal faaliyetlerin yürütüldüğü alanlarda, orman sınırlarında saban veya tapan ile sürülmüş ya da sulanmış şeritlerin oluşturulması öneriliyor. Bu önlem sayesinde, tarımsal faaliyetlerden kaynaklı yangınların önüne geçilmesi amaçlanıyor.
Gece Görüş ve Isıl Radar Donanımlı Hava Filosu Gerekliliği
Raporda, orman yangınlarına müdahalede hava desteğinin büyük önem taşıdığı belirtiliyor. Özellikle gece saatlerinde veya görüşü sınırlayan hava koşullarında etkili bir müdahale yapılabilmesi için, gece görüş ve termal (ısıl) radar donanımlı hava araçlarının filoya dahil edilmesi öneriliyor. Bu teknolojik kapasite sayesinde, yangınlara erken müdahale mümkün hale gelecek.
Kurumlararası Koordinasyonun Arttırılması
Yangın riski yüksek bölgelerde farklı kamu kurumları, yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları ve orman işletmeleri arasında yangın öncesi işbirliği planlarının yapılması gerektiği vurgulanıyor. Kullanılacak ekipmanların uyumu, görev dağılımı ve kriz anı yönetim organizasyonlarının önceden belirlenmesi, yangınlara daha etkili bir müdahale süreci sağlayacaktır.
Personel ve Gönüllü Eğitimi Yaygınlaştırılmalı
Rapor, yangın söndürme faaliyetlerinde görev alan tüm personelin görev, yetki ve sorumluluklarının net olarak belirlenmesi gerektiğini ifade ediyor. Bu kapsamda, orman işletme şefliklerinden müdürlüklere kadar olan kademelerde hizmet içi eğitimlerin hem sayısının artırılması hem de niteliklerinin geliştirilmesi öneriliyor. Öte yandan, yangın gönüllülerinin yasal statüsü, organizasyon biçimi ve eğitim düzeyi konuları da raporda detaylı şekilde ele alınmış durumda.
Yangın Risk Haritalarının Güncellenmesi ve Müdahale Noktalarının Belirlenmesi
Yangın riskinin doğru şekilde haritalanması, yangına hızlı ve etkili müdahale için kritik önemdedir. Raporda, bu haritaların sürekli güncellenmesi, yangın müdahale ekiplerinin maksimum 10–15 dakika içinde ulaşabileceği stratejik lokasyonların önceden belirlenmesi gerektiği vurgulanıyor. Bu, aynı zamanda yol ağı planlamalarının da yeniden değerlendirilmesini gerektiriyor.
Yangın Amirliği Yetkileri Hukuken Güvence Altına Alınmalı
Yangına müdahale sürecinde, kimin karar verici olduğu konusu zaman zaman tartışmalı hale gelebiliyor. Bu duruma son vermek adına rapor, yangın amirliği tanımının ve yetkilerinin açıkça belirlenmesini öneriyor. Aynı zamanda, yangın amirlerinin kararlarının dış baskılardan bağımsız olabilmesi için hukuki güvencelerle desteklenmesi gerektiği belirtiliyor.
Üniversitelerde Bilimsel Araştırmalar ve Uygulamalı Projeler Teşvik Edilmeli
Rapor, yangın öncesi, sırası ve sonrasına dair politikaların geliştirilmesinde akademik araştırmaların önemine işaret ediyor. Üniversitelerde yürütülecek çalışmalarla hem önleyici politikaların geliştirilmesi hem de yangın sonrası rehabilitasyon süreçlerinin daha sağlıklı yürütülebileceği ifade ediliyor.
Toplumsal Bilinçlendirme ve Büyük Yangınlara Yönelik Takviye Planları
Toplumun orman yangınlarına karşı duyarlılığını artırmak amacıyla basın-yayın organları aracılığıyla yürütülecek bilinçlendirme kampanyalarının geliştirilmesi gerektiği vurgulanıyor. Ayrıca, büyük çaplı yangınlarda yetersiz kalan yerel müdürlüklerin destek alabileceği bölgesel takviye planlarının yangın sezonu öncesinde hazırlanması öneriliyor.
Yapay Zekâ Destekli Gözetleme Kuleleri ve Yangın Kırım Uzmanlığı
Erken tespitte teknolojinin önemine dikkat çeken rapor, yapay zekâ tabanlı gözetleme sistemlerinin yaygınlaştırılması gerektiğini savunuyor. Ayrıca, yangın nedenlerini araştıracak ve failleri tespit edecek bir uzmanlık dalı olarak “Yangın Kırım Uzmanlığı” tanımı öneriliyor.
Yeni Ekipmanlar, Öncelikli Yerleşimler, Afet Ulaşım Ağı ve Tarım Kaynaklı Yangınlarla Mücadele
Raporda ayrıca, ergonomik yeni yangın ekipmanlarının geliştirilmesi, orman içi yerleşim birimlerinin tahliye planlarının oluşturulması, köylerarası Afet Ulaşım Ağı’nın planlanması ve anız yangınlarının önlenmesi için çiftçilere teşvik verilmesi gibi ayrıntılı öneriler de bulunuyor. Bu tedbirlerle birlikte, hem tarım faaliyetlerinin güvenliği hem de ormanların korunması hedefleniyor.